Rafał Pojda

Rafał Pojda Konsultant SAP

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Witam,
Jestem studentem informatyki, ale od jakiegos czasu interesuję sie zagadnieniem modelowania procesów biznesowych ich identyfikacją itd.

Czy ktoś może polecic jakieś ciekawe opracowania(ksiązki,strony internetowe itd.) związane z tą tematyką, takie żeby można było się w to wgryźć bardziej na poważnie i dogłębniej? :)
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Rafał P.:
Witam,
Jestem studentem informatyki, ale od jakiegos czasu interesuję sie zagadnieniem modelowania procesów biznesowych ich identyfikacją itd.

Czy ktoś może polecic jakieś ciekawe opracowania(ksiązki,strony internetowe itd.) związane z tą tematyką, takie żeby można było się w to wgryźć bardziej na poważnie i dogłębniej? :)

Na początek sugeruje literaturę dotyczącą sieci Petri oraz z obszaru zarządzania i marketingu zarzadzanie łańcuchem wartości.
Rafał Pojda

Rafał Pojda Konsultant SAP

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Dziekuje. Poszukam czegos na te tematy :)
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Kłopot w tym, że nie znalazłem żadnej monografi o modelowaniu procesów... piszę sam tworząc materiały do kursu który prowadzę.
Rafał Pojda

Rafał Pojda Konsultant SAP

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Jarosław �.:
Kłopot w tym, że nie znalazłem żadnej monografi o modelowaniu procesów... piszę sam tworząc materiały do kursu który prowadzę.

Jesli mozna zapytac, co to za kurs i gdzie go Pan prowadzi ? :)
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Rafał P.:
Jarosław �.:
Kłopot w tym, że nie znalazłem żadnej monografi o modelowaniu procesów... piszę sam tworząc materiały do kursu który prowadzę.

Jesli mozna zapytac, co to za kurs i gdzie go Pan prowadzi ? :)

http://kursy.zelinski.biz.pl/kursy/

konto usunięte

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Studencie Rafale P. ... wstydziłbyś się zapytań ... po WEiTI, po SID-zie i Ty facet pytasz się o modelowanie biznesowe ????
Przypomnij sobie wyklady Sachy, IOP, IOP2 itp. ... a jak nie znajdziesz, to zerknij do RUP-a na opis dyscypliny zwanej modelowanie biznesowe .....
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Jerzy Niepostyn:
Studencie Rafale P. ... wstydziłbyś się zapytań ... po WEiTI, po SID-zie i Ty facet pytasz się o modelowanie biznesowe ????
Przypomnij sobie wyklady Sachy, IOP, IOP2 itp. ... a jak nie znajdziesz, to zerknij do RUP-a na opis dyscypliny zwanej modelowanie biznesowe .....

RUP opisuje jedynie ogólne zasady tworzenia obiektowego modelu systemu jakim jest także dana organizacja. Sam UML nie zawiera notacji (typ diagramu) pozwalającego skutecznie modelować organizacje w paradygmacie procesowym. Diagram czynności stanowi ledwie namiastkę potrzebnych możliwości zaś jego rola jest tak na prawdę modelowanie algorytmów metod obiektów. Nawet podręczniki RUP'a odwołują się do innych notacji takich jak eEPC czy od pewnego czasu BPMN (żr. UML 2.0 w akcji, podręcznik oparty na projektach i inne książki o RUP).

Jeżeli coś nowego pojawiło się w RUP w kwestii tworzenia modeli organizacji chętnie poznamy tytuł i autora książki.

Niedawno ukazała się ciekawa książka (Inżynieria systemów informacyjnych, Paul Beynon-Davies), opisuje w dość przystępny sposób dawno znaną z teorii komunikacji społecznej kwestię kontekstu i odbioru modelu. Błędy w tej materii są postrzegane jako podstawowe źródło kłopotów w projektach IT. Uogólniając nie ma znaczenia czy dany model jest wykonany poprawnie od strony syntaktycznej i semantycznej w tej czy innej notacji. Znaczenie ma to, czy adresat poprawnie go zrozumiał i nic innego się nie liczy.

Model biznesowy można wykonać nawet metodami formalnymi za pomocą pseudokodu czy języka relacji logicznych jednak model taki jest bezwartościowy, że nie stanowi sobą zrozumiałego języka dla każdego zaangażowanego w projekt czytaj "szczególnie klienta biznesowego".

Na początek można chyba jednak polecić dość dobrze udokumentowane w literaturze metody analizy strukturalnej, której częścią jest modelowania procesów za pomocą Diagramów Przepływów Danych. Jako metoda analizy i pozyskiwania wymagań nieco sie skompromitowała (bardzo pracochłonna i trudna w obszarze korelacji modelu procesów i modelu danych) jednak uczy procesowego podejścia do analizy.

Jako drugi etap polecam przestudiowanie dostępnej w sieci dokumentacji do takich notacji i narzędzi jak eEPC (program ARIS), BPMN (http://omg.org), ADONIS (własna notacja). Wszystkie te narzędzia mają wbudowaną możliwość użycia notacji BPMN i UML.

Dokumentacje te opisują głownie notację jednak na dostępnych tam przykładach można sie nie mało nauczyć. Naczelną zasadą modelowania jednak zawsze będzie ich zrozumiałość dla członków modelowanych organizacji. Po drugie modelowanie to sztuka, nie da się tego nauczyć z jednej książki jak rzemiosła, nie ma procedur na wykonanie dobrego modelu.

Na koniec druga ważna uwaga: nie da się modelować organizacji i biznesu nie znając tych dziedzin. Dlatego osoba pragnąca się nauczyć modelowania biznesowego może nie musi kończyć MBA ale powinna mieć dużą wiedzę z zakresu marketingu i zarządzania. Dlatego pamiętając, że w definicji procesu jest "tworzenie wartości" polecam przestudiowanie literatury takiej jak "trylogia" M.E.Portera, a przynajmniej jego "Przewagę konkurencyjną" gdzie dokładnie jest omówiona teoria łańcucha wartości i procesy biznesowe. Polecam także 3. rozdział (W jaki sposób informacja wpływa na pzrewagę konkurencyjną, w tym podrozdział KOnkurowanie w epoce informacji) M.E.Porter "O konkurencji" gdzie opisano model łańcucha wartości w biznesie w postaci kluczowych procesów firmy rynkowej. Jak ktoś ma czas to może zaliczyć także "marketing" Kottlera to jednak jest bardziej operacyjny opis zarządzania.

Podsumowując: systemy dla biznesu tworzone są na prośbę tego biznesu by w tym biznesie pomagać. Dlatego biznes na każdym kroku musi rozumieć opis tego co dostanie zaś na początek należy opisać (zamodelować) sam biznes i do tego potrzebne są między innymi modele biznesowe i modele procesów biznesowych.[edited]Jarosław

konto usunięte

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

I znów ten konsultingowy bełkot ...
Zamiast wyszukiwać śmiecie w Internecie polecam http://ieee.org
Tam można znaleźć materiały z czasopism naukowych, takichże konferencji itd......

konto usunięte

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Jerzy Niepostyn:
Studencie Rafale P. ... wstydziłbyś się zapytań ... po WEiTI, po SID-zie i Ty facet pytasz się o modelowanie biznesowe ????
Przypomnij sobie wyklady Sachy, IOP, IOP2 itp. ... a jak nie znajdziesz, to zerknij do RUP-a na opis dyscypliny zwanej modelowanie biznesowe .....

Zgadzam się z przedmówcą.
Zresztą teraz Sacha już udostępnia swoje wykłady, także nawet jak pominął/przeoczył, to da się wiele nadrobić.
Jarosław �.:

Dlatego osoba pragnąca się nauczyć modelowania biznesowego może nie musi kończyć MBA ale powinna mieć dużą wiedzę z zakresu marketingu i zarządzania.

Według mnie niezbyt rozumiem po co wiedza z marketingu i zarządzania (może być przydatna, jak każda wiedza, ale niezbędna?). Żeby zamodelować proces biznesowy w firmie, to trzeba go najpierw poznać i samemu zrozumieć (co o dziwo niewielu analityków robi!) i strukturę przynajmniej części firmy, dla której to robisz. I właśnie model ma mieć ręce i nogi (i tu nie marketing jest potrzebny a głowa na karku i jakaś sensowna metodologia) a dla biznesu to słowno-muzycznie mogę opisać, jeśli on notacji UML nie rozumie (chociaż zdaje mi się, że właśnie po to wymyślono UML, żeby biznes mógł go zrozumieć).
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Hm...

Modelowanie to odtwarzanie rzeczywistości. Model procesów biznesowych to model części tej rzeczywistości opisującej np. podmiot rynkowy i jego wewnętrzną strukturę. Owszem można modelować podmiot rynkowy nie rozumiejąc rynku. Znam takie projekty.

Model procesu to nie tylko proste obrazki z prostokącikami i strzałkami. Wielu ludzi modeluje i modelowało proces sprzedaży w firmie czy proces obsługi klienta. Jednak by model ten faktycznie odzwierciedlał sprzedaż w firmie czy obsługę klienta osoba modelująca musi rozumieć jakie procesy te mają znaczenie i jaki jest ich wpływ na np. wynik finansowy firmy. Dlaczego? Powód jest prosty: każdy model procesów jest diagramem ale nie każdy diagram jest modelem procesów.

Model procesów biznesowych, jeżeli jest poprawny, pozwala równie skutecznie i dobrze: opracować plan kont do metody zarządzania kosztami ABC, opracować system wskaźników dla BSC, przeprowadzić analizę biznesową zakresu wdrożenia systemu informatycznego, przeprowadzić analizę rentowności systemu IT czy wreszcie wyspecyfikować wymagania na ten system IT. Pozwala na wiele innych rzeczy, w tym opis procedur do dokumentacji ISO.

Oczywiście nie trzeba się z tym zgadzać. Każdy czytelnik tego wątku sam powinien umieć ocenić, która wiedza lub jej brak jak wpływa na efekty jego pracy. Podobnie jak są ludzie tworzący diagramy w UML nie znający analizy obiektowej, są ludzie piszący w C++ nie znający metod programowania obiektowego itp. itp. Można wszystko, ja zaś wyrosłem od udowadniania komukolwiek czegokolwiek i jest to także kompetencja analityka, który raczej powinien prezentować wyniki swoich prac a nie licytować się.

Tak więc jako, że fora nie są od udowadniania komuś czegoś a od prezentacji poglądów polecam np. to:
http://www.theiiba.org/

Na koniec cytat jednego z moich klientów: "Analityków, którzy nie rozumieją mojego planu marketingowego i tego, że jednym drobnym błędem opisu mojego przyszłego systemu dostaw mogą puścić z torbami całą firmę wyrzucam. Tylko raz pozwoliłem sobie na analizę przedwdrożeniową, której autor nie miał pojęcia o sprzedaży i tym co to jest rentowność produktu a ja z tego przecież żyję zaś system ma być dla mnie a nie dla dostawcy tego systemu".
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Olga Rakevich:
Według mnie niezbyt rozumiem po co wiedza z marketingu i zarządzania (może być przydatna, jak każda wiedza, ale niezbędna?).

Bo warto rozumieć to co sie modeluje a proces biznesowy to nie jest wirtualny byt tylko opis kawałka np. firmy. Nie zapominajmy, że modele biznesowe to także dokumentacja decyzji organizacyjnych.

Żeby zamodelować proces biznesowy w firmie, to trzeba go najpierw poznać i samemu zrozumieć (co o dziwo niewielu analityków robi!) i strukturę przynajmniej części firmy, dla której to robisz.

Tu się zgadzamy. Ale jak np. zrozumieć proces dekretowania w dziale księgowym nie wiedząc co to jest dekretowanie? Jak zrozumieć proces naliczania prowizji od sprzedaży nie rozumiejąc źródła tej prowizji? ............. Jak zoptymalizować te procesy, ma to miejsce przy każdej reorganizacji bo czym innym jest wdrożenie systemu IT, nie niszcząc skuteczności firmy?

I właśnie model ma mieć ręce i nogi (i tu nie marketing jest potrzebny a głowa na karku i jakaś sensowna metodologia) a dla biznesu to słowno-muzycznie mogę opisać,

Takie opisy są głównym powodem kłopotów... jak biznes ma zatwierdzić ze zrozumieniem model własnego procesu skoro mu się podsuwa jego słowny i niedoskonały w związku z tym opisowy "erzatz". Owszem można powiedzieć "to niech sie biznes nauczy UML'a" ... proszę to powiedzieć zarządom firm. Wiem, wiem, niektórzy to mówią.... wiem to od zarządów...

jeśli on notacji UML nie rozumie (chociaż zdaje mi się, że właśnie po to wymyślono UML, żeby biznes mógł go zrozumieć).

ach te zdaje mi się... UML wymyślono do dokumentowania wyników analiz obiektowych a nie procesowych (podana przeze mnie literatura zawiera to zdanie w co drugim rozdziale łącznie z Trzema Amigos), jak na razie UML nie wyparł jeszcze ARIS'a i innym podobnych narzędzi do opisu biznesu. Po drugie tak długo jak biznes nie rozumie UML'a przygotowywanie im dokumentacji w tej notacji mija się z celem a z faktami podobno się nie dyskutuje.
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Rafał P.:
Jarosław �.:
Kłopot w tym, że nie znalazłem żadnej monografi o modelowaniu procesów... piszę sam tworząc materiały do kursu który prowadzę.

Jesli mozna zapytac, co to za kurs i gdzie go Pan prowadzi ? :)

Myślałem, że wcześniej jednak dopiero po wakacjach ukaże się mój skrypt z modelowania biznesowego. Prowadzę wykłady z tego zakresu na Akademii Morskiej w Gdyni (Wydział Przedsiębiorczości i Towaroznawstwa, Katedra Systemów Informacyjnych). Skrypt ma być dostępny dopiero pod koniec roku niestety ale zachęcam do kontaktu z biblioteką pod koniec roku.
Paweł S.

Paweł S. Grupa PM, PRINCE2(R)
approved trainer,
Project Manager -
...

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Olga Rakevich:

Żeby zamodelować proces biznesowy w firmie, to trzeba go najpierw poznać i samemu zrozumieć (co o dziwo niewielu analityków robi!) i strukturę przynajmniej części firmy, dla której to robisz.

Dokładnie! Głowa na karku, czyli zdrowy rozsądek - świetnie powiedziane. Ale jak można coś zrozumieć nie mając przynajmniej podstaw wiedzy z obszaru, który chcesz zamodelować?
Przykładowo - tworzę oprogramowanie, które ma wspierać proces sprzedaży realizowany zgodnie z metodyką Solution Selling. Czy myślisz, że uda mi się zrobić dobry model biznesowy a następnie na podstawie tego modelu dobre oprogramowanie bez znajomości chociażby podstaw tej metodyki?
I właśnie model ma mieć ręce i nogi (i tu nie marketing jest potrzebny a głowa na karku i jakaś sensowna metodologia) a dla biznesu to słowno-muzycznie mogę opisać, jeśli on notacji UML nie rozumie (chociaż zdaje mi się, że właśnie po to wymyślono UML, żeby biznes mógł go zrozumieć).

Przez dość długi okres czasu tworzyłem systemy informatyczne dla instytucji kultury i mediów: muzea, galerie, fototeki itp. Taka fajna nisza. Wdrażaliśmy system wspierający np. proces konserwacji dzieł sztuki. Jeślibym z modelem takiego procesu wyrysowanym w UML-u przyszedł do konserwatora zabytków a nie daj Boże przypadki użycia też miałbym rozrysowane w UML-u to by mnie zabił śmiecham, a jakbym nieśmiało napomknął, że to przecież dla biznesu takie rysunki i może by się UML-a nauczył, to by mnie wyrzucił :-)
Powtórzę za panem Jarosławem jak mantrę - model ma być zrozumiały dla jego odbiorcy. To jest jego biznes i jego pieniądze. Jak rozumie UML-a to ok. Jak nie rozumie, ale zgodzi się go nauczyć - też OK. To samo dotyczy np. BPMN-a, notacji Catalyst itd. Jak nie to zostaje opis słowno-muzyczny. Ważne, żeby spełniał swoje zadanie - odwzorowywał rzeczywistość i był zrozumiały dla odbiorcy.Paweł S. edytował(a) ten post dnia 05.05.08 o godzinie 09:19
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Jerzy Niepostyn:
I znów ten konsultingowy bełkot ...
Zamiast wyszukiwać śmiecie w Internecie polecam http://ieee.org
Tam można znaleźć materiały z czasopism naukowych, takichże konferencji itd......

Konferencje dobra rzecz:
http://www.google.pl/url?sa=t&ct=res&cd=1&url=http%3A%...

konto usunięte

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Paweł S.:
Olga Rakevich:

Żeby zamodelować proces biznesowy w firmie, to trzeba go najpierw poznać i samemu zrozumieć (co o dziwo niewielu analityków robi!) i strukturę przynajmniej części firmy, dla której to robisz.

Dokładnie! Głowa na karku, czyli zdrowy rozsądek - świetnie powiedziane. Ale jak można coś zrozumieć nie mając przynajmniej podstaw wiedzy z obszaru, który chcesz zamodelować?
Przykładowo - tworzę oprogramowanie, które ma wspierać proces sprzedaży realizowany zgodnie z metodyką Solution Selling. Czy myślisz, że uda mi się zrobić dobry model biznesowy a następnie na podstawie tego modelu dobre oprogramowanie bez znajomości chociażby podstaw tej metodyki?
Jeśli to było do mnie pytanie, to widzę,że kolega niezbyt zrozumiał moją wypowiedź, co jest zawarte w 'zrozumieć proces'. Jeśli jesr modelowane coś mocno dotykające marketingu -to potrzebna ta wiedza, ale przecież oprogramowanie może i nie dotyczyć bezpośrednio marketingu i wtedy po jakiego mi te mądrości marketingowe?:) Jak tworzysz systemy bankowe, to musisz chociaż trochę się w tym orientować i chociażby wiedzieć co to jest saldo i debet:)) Ale jak ja tworzę system wspierający inwestycje telekomunikacyjne, to bardziej mi się przydaje znajomość takich pojęć jak legalizacja obiektu, UKE, transmisja i td.
Paweł S.

Paweł S. Grupa PM, PRINCE2(R)
approved trainer,
Project Manager -
...

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Jeśli tak, to OK.
Pozostaje kwestia języka modelowania - UML według mnie nie jest najszczęśliwszy. Przynajmniej nie zawsze.Paweł S. edytował(a) ten post dnia 05.05.08 o godzinie 11:09
Jarosław Żeliński

Jarosław Żeliński Analityk i
Projektant Systemów

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Olga Rakevich:
Paweł S.:
Olga Rakevich:

Żeby zamodelować proces biznesowy w firmie, to trzeba go najpierw poznać i samemu zrozumieć (co o dziwo niewielu analityków robi!) i strukturę przynajmniej części firmy, dla której to robisz.

Dokładnie! Głowa na karku, czyli zdrowy rozsądek - świetnie powiedziane. Ale jak można coś zrozumieć nie mając przynajmniej podstaw wiedzy z obszaru, który chcesz zamodelować?
Przykładowo - tworzę oprogramowanie, które ma wspierać proces sprzedaży realizowany zgodnie z metodyką Solution Selling. Czy myślisz, że uda mi się zrobić dobry model biznesowy a następnie na podstawie tego modelu dobre oprogramowanie bez znajomości chociażby podstaw tej metodyki?
Jeśli to było do mnie pytanie, to widzę,że kolega niezbyt zrozumiał moją wypowiedź, co jest zawarte w 'zrozumieć proces'. Jeśli jesr modelowane coś mocno dotykające marketingu -to potrzebna ta wiedza, ale przecież oprogramowanie może i nie dotyczyć bezpośrednio marketingu i wtedy po jakiego mi te mądrości marketingowe?:) Jak tworzysz systemy bankowe, to musisz chociaż trochę się w tym orientować i chociażby wiedzieć co to jest saldo i debet:)) Ale jak ja tworzę system wspierający inwestycje telekomunikacyjne, to bardziej mi się przydaje znajomość takich pojęć jak legalizacja obiektu, UKE, transmisja i td.

Odpowiem w swoim imieniu:

Biznes to troszkę szersze pojecie niż tylko inwestycje telekomunikacyjne. Dlatego jak kolega zapytał o to czego ma się uczyć by dobrze modelować procesy biznesowe odpowiedź brzmiała: biznesu (poza oczywiście analizą i modelowaniem jako takim). Czy to zła odpowiedź?

Większość obecnych systemów na rynku to systemy ERP lub ich elementy (SCM, CRM, FK, ...) a to nie to samo co "inwestycje telekomunikacyjne". Nie neguję istnienia specjalizowanych systemów (inwestycje telekomunikacyjne, systemy operacyjne, sterowniki itp...) ale to nie biznes.

Modele procesów biznesowych wykonane przez analityków nie znających "biznesu" niestety z reguły pozostawiają bardzo wiele do życzenia..
Paweł S.

Paweł S. Grupa PM, PRINCE2(R)
approved trainer,
Project Manager -
...

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Ładnie powiedziane i trafione moim zdaniem w samo sedno - żeby dobrze modelowac procesy biznesowe trzeba się nauczyć rozumieć biznes - szeroko rozumiany (tu polskie rozumienie biznesu jest wręcz fatalne - strasznie zawęża pojęcie).
Reszta to tylko narzędzia.
Tomasz Środa

Tomasz Środa Kierownik Działu
Zarządzania Jakością
i Procesami

Temat: Modelowanie procesów biznesowych - co na poczatek ?

Witam,

precyzyjnie - SCM i CRM nie są elementami systemu ERP lecz ERP II. Ta drobna różnica w skrócie jest jednak znacząca w warstwie merytorycznej. Najprościej rzecz ujmując: system ERP obejmujący procesy (lub jak kto woli obszary funkcjonalne) wewnętrzne przedsiębiorstwa został poszerzony (lub jak głoszą inni je wchłonął:) o niezależnie rozwijające się systemy wspomagające procesy "graniczne" przedsiębiorstw - wiążące przedsiębiorstwo z jego otoczeniem rynkowym np. procesy biznesowe związane z tworzeniem i utrzymywaniem relacji z klientami (CRM) lub zarządzaniem łańcuchami dostaw (SCM).

Ścisłe klasyfikowanie nazw powyższych systemów wynika właśnie, moim zdaniem, ze znajomości "dziedziny biznesu" w danym przedsiębiorstwie. I to nie tylko na poziomie ogólnym - jestem zwolennikiem stwierdzenia, które tu już padło, a które w syntetycznej formie można streścić tak: jakość modelu zależy od poziomu wiedzy merytorycznej (z danej dziedziny) osoby ten model opracowującej (i oczywiście opanowania zasad i notacji modelowania). Wiedza merytoryczna jest więc, moim zdaniem, niezbędna dla jakości modelu i jego dalszego zrozumienia przez "biznes".

Pozdrawiam.Tomasz Środa edytował(a) ten post dnia 05.02.11 o godzinie 18:45



Wyślij zaproszenie do