Temat: skrócony urlop macierzyński

Witam,
Pracownica korzysta z urlopu macierzyńskiego na adoptowane dziecko. Pytanie brzmi: czy może skrócić urlop macierzyński (po 14 tyg.)? Przeczytałam, że można "przy czym skuteczność jej decyzji zależy od tego, czy pracownik-ojciec wychowujący dziecko wystąpi z pisemnym wnioskiem o wykorzystanie pozostałej części urlopu". A co jeśli dzieckiem będzie się opiekowała babcia i urlop macierzyński "wygaśnie"?
Drugie pytanie, czy na urlopie macierzyńskim może pracować na umowie zlecenie? Jak wtedy oskładkować zlecenie?