Temat: WIDZIANA Z EUROPY CHIŃSKA DROGA NA SZCZYTY ŚWIATOWEJ...

http://GlobalEconomy.pl
Wydawnictwo Instytutu Analiz i Prognoz Gospodarczych

Autor Magdalena A. KOLKA (12.06)

Ten artykuł jest uzupełnieniem rozważań dotyczacych chińskiej gospodarki, które zostały zaprezentowane w miesiącu poprzednim. Tym razem koncentruje on uwagę czytelnika na bezpośrednich inwestycjach zagranicznych (ZIB), które odegrały istotną rolę w rozwoju Chin i które na pewno będą miały na nie znaczący wpływ w przyszłości.

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie

Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (ZIB) z roku na rok stanowią coraz wa­żniejszą sferę prowadzenia działalności gospodarczej. Z teoretycznego punktu widzenia ZIB są jednym z rodzajów międzynarodowego przepływu kapitału, który w szerokim ujęciu tłumaczy się jako ruch kapitału za granicę odnotowany w bilansie płatniczym[1].

Spośród 3 form napływu kapitału do Chin w postaci: zagranicznych pożyczek, ZIB i innych zagranicznych inwestycji udział ich za­granicznych inwestycji bezpośrednich na przestrzeni lat uległ znacz­nej zmianie. Jeszcze w latach 80-tych dominowały zagraniczne pożyczki, z nie­malże 60% udziałem w całości napływu, natomiast w latach 90-tych domino­wały już ZIB.[2]

A więc Wwartość napływu ZIB do Chin wzrosła znacznie w ciągu ostatnich dwóch dekad. Przed 1979 r. ZIB były zabronione, dopiero polityka „otwartych drzwi” pozwoliła na stopniowe znoszenie ograniczeń w ich przepływie. Począt­kowo ZIB można było kierować tyl­ko do wyznaczonych 4 specjalnych stref ekonomicznych i w formie equity joint ventures. Następnie w 1984 r. wprowa­dzono nowe prawo regulujące ZIB, którego zadaniem było zwiększenie napły­wu inwestycji na tereny Chin i w następnym roku wyniosły one nie­co poniżej 2 mld USD. Prawdziwy wzrost napływu ZIB miał miejsce dopiero w 1993 r. , który wyniósł 28 mld USD. W następnych la­tach inwestycje rosły (wyjątkiem był 1999 r.), w 2004 r. osiągając 61 mld USD- czyli 30 razy większą wartość niż 20 lat wcześniej.[3]

Obecnie w powszechnej opinii wielu ekspertów Chiny posiadają najlepsze warunki dla lokalizacji ZIB.

W Chinach można spotkać się z dwoma rodzajami ZIB: horyzontalnymi i wer­tykalnymi. ZIB horyzontalne polegają na transferze produkcji z zagranicy na wewnętrzny chiński rynek w celu jej sprzedaży. W dużym stopniu takie in­westycje są inicjowane przez kra­je z Europy Zachodniej oraz USA. Natomiast celem wertykalnych ZIB jest uzyskanie przewagi w formie niskich kosztów produkcji, a wyprodukowane dobra zostaną wyeksportowane. Takie proek­sportowo zorientowane inwestycje pochodzą przede wszystkim z azjatyckich krajów np.: Południowej Korei, Tajwanu[4].

Należy wspomnieć, że początkowo głównym powodem lokowania unijnych ZIB w Chinach były niskie koszty produkcji, a nie we­wnętrzny rynek. Jednakże postępująca liberalizacja gospodarki (również wynikająca z wstąpienia do WTO) pozwala na lepszy dostęp do wewnętrznego rynku, szczególnie usług. W konsekwencji tych zmian skoncentrowano się na inwestycjach horyzontal­nych.[5] Jed­nak bez względu na rodzaj inwestycji zagranicznych Chiny posiada­ją przewagi konkurencyjne nad innymi odbiorcami ZIB, które po­zwalają zarów­no na inwestycje pro-rynkowe jak i pro-eksportowe. Do nich należą:

- ogromny rynek zbytu, obejmujący ponad 1,3 mld potencjalnych konsumen­tów oraz rosnąca siła nabywcza,

- duże zasoby siły roboczej ze średnim poziomem płac na stosunkowo niskim pułapie,

- ogólna dostępność zasobów naturalnych np.: ziemi, żelaza i innych mine­rałów,

- otwartość w międzynarodowej wymianie handlowej,

- bardziej transparentne przepisy regulujące działalność gospodarczą.

Powyżej wymienione kierunki zmian i cechy gospodarki chińskiej przyczyniły się do wzmocnienia jej jako odbiorcy ZIB.

W 2005 r. 165 mld USD światowych ZIB (ok. 18%) napłynęło do Azji Połu­dniowej, Wschodniej i Południowo-Wschodniej, w tym Chiny otrzymały 43,86% tej wartości- 72,41 mld USD[6].

Liczba zagranicznych inwestorów w Chinach jest znaczna, lecz to garstka od­powiada za znaczną część wartości ZIB. Duża część ZIB pochodziła z krajów, które były związane z Chinami etnicznie i kulturowo. W 2005 r. najważniej­szymi chińskimi inwestorami są inne kraje azjatyckie- grupa 10-ciu[7] od­powiada prawie za połowę, bo 35,34 mld USD. Hongkong jest największym in­dywidualnym in­westorem w Chinach- wartość ZIB pochodzących z niego wynosiła 17,95 mld USD- to 24,79% całości inwestycji. Spośród krajów rozwi­niętych, Japonia (6,53 mld USD) i USA (3,06 mld USD) są najważniejszymi inwestorami. Na tle wspomnianych wcześniej państw unijne inwestycje są nie­wielkie- 5,19 mld USD. Wyniki w napływie unijnych ZIB do Chin we wcześniejszych latach przedsta­wiają się następująco:



Tabela 1 Napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich z UE(15) do Chin w latach 1995-2005 (w mld USD)

Kraj


1995


1996


1997


1998


1999


2000


2001


2002


2003


2004


2005

Napływ ZIB (świat) w mld USD


37,52


41,73


45,26


45,46


40,32


40,71


46,88


52,74


53,50


60,63


72,41

Napływ ZIB z UE w mld USD


2,13


2,74


4,17


3,98


4,48


4,48


4,18


3,71


3,93


4,24


5,19

Udział UE w ZIB ogółem w %


5,68


6,57


9,21


8,75


11,11


11,00


8,92


7,03


7,35


6,99


7,17



Uwaga:

Nie uwzględniono w wynikach Hongkongu.

Źródło: dane statystyczne z oficjalnej rządowej strony: http://fdi.gov.cn



Nawiązując do tab. 3 warto zwrócić uwagę na to, że inwestycje Unii w ciągu ostatnich 10 lat w Chinach ulegały ciągłym wahaniom. Niemniej należy zauważyć, że w ciągu ostatnich 4 lat bezwzględna wartość ZIB rosła osiągając najwyższy wynik od 20 lat- 5,19 mld USD. W 2005 r. czołowymi unijnymi inwestorami są: Niemcy- 1,53 mld USD, Holandia- 1,04 mld USD, Wielka Brytania- 0,96 mld USD i Francja- 0,62 mld USD.

Stosunkowo mała obecność unijnych gospodarek jako dostarczycieli ZIB może być w dużym stopniu wytłumaczona poprzez procesy zarówno gospodarcze jak i polityczne, które miały miejsce na kontynencie europejskim. Wśród nich można wyróżnić[8]:

- kolejne etapy rozszerzania geograficznego UE,

- pogłębianie integracji gospodarczej w UE,

- połączenie Niemiec Wschodnich i Zachodnich.

Te procesy przyczyniły się do stworzenia nowych możliwości inwestycyjnych w Europie, pochłonęły znaczne ilości kapitału, które al­ternatywnie mogły zostać przeznaczone na inwestycje w Chinach.

Jeżeli będziemy analizować pozycję Chin jako dostawcy ZIB do Unii, to w 2004 r. odpowiadały one za 7,7% napływu ZIB, co stawia je na pierwszym miejscu wśród azjatyckich inwestorów. Ich średni udział w latach 1999-2004 w napływie ZIB do UE wynosił ok. 4,12% rocznie.[9]



Literatura:



European competitiveness report 2004, Commission staff working document SEC(2004)1397, European Communities, s. .

EUROSTAT news release: 6th ASEM Summit, ASEM partners account for 28% of EU25 imports and 15% of exports. An EU25 trade deficit of 175 bn euro in 2005, 117/2006 – 7 September 2006, s. .

Fan, Gang (2003) Podwójna transformacja w Chinach: minione 20 i najbliższe 50 lat [w:] G.W. Kołodko (red.) Globalizacja, margi­nalizacja i rozwój, Wyd. WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa, s. .

Gabryś, Lidia (1995) Przemiany w gospodarce Chin- strategia i polityka rządu Deng Xiaopinga [w:] J. Żabińska (red.) Strategie roz­wojowe i polityka przemy­słowa wybranych krajów Azji i Ameryki Łacińskiej, Wyd. AE w Katowicach, Katowice, s. .

Hult, M.; Foltete, A. (2006) EU Foreign Direct Investment in 2004, Statistics in focus 13/2006, European Communities, s. .

Kozłowska, M (2001) Międzynarodowe przepływy kapitału - próba sys­tematyzacji, motywy, skutki [w:] U. Zagóra – Jonszta (red.) Zagadnienia społeczne i rola kapitału we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo AE w Katowicach, Katowice, s. .

Niemiec, Mariusz (2004) Stosunki handlowe Unia Europejska - Chiny [w:] J Rymarczyk i M. Wróblewski (red.) Wymiana handlowe UE z wybranymi regionami świata, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław, s. .

OECD (2000) Main determinants and impacts of foreign direct investment on China’s economy, Working Papers on International In­vestment 2000/4, s. .

Qingjiang, Kong (2002) China and the World Trade Organization. A legal per­spective, National University of Singapore, World Scien­tific, Singapore, s. .

Tong, Zhiguang, (2006) The Development of China and World Trade, Journal of World Trade 40(1), s. .

Whalley, John; Xin, Xian (2006) China’s FDI and non-FDI economies and the sustainability of future high chinese growth, NBER Working Paper Series No. 12249, Cambridge, s. .

World Investment Report 2006: FDI from Developing and Transition Economies: Implications for Development, UNCTAD, New York and Geneva 2006, s. .







[1] M. Kozłowska, Międzynarodowe przepływy kapitału –s. 63.

[2] OECD (2000) Main determinants and, s. 5.

[3] J. Whalley, X. Xin, NBER 12249, s. 2.

[4] J. Whalley, X. Xin, NBER 12249, s. 3.

[5] European competitiveness report 2004, s. 247.

[6] WIR 2006, s. XX.

[7] W skład tej grupy wchodzą: Hongkong, Indonezja, Japonia, Makau, Malezja, Filipiny, Singapur, Korea Południowa, Tajlandia, Tajwan.

[8] European competitiveness report 2004, s. 245.

[9] Hult, M.; Foltete, A. (2006) EU Foreign Direct Investment, s. 3.

http://globaleconomy.pl/content/view/1963/27/