Temat: WIDZIANA Z EUROPY CHIŃSKA DROGA NA SZCZYTY ŚWIATOWEJ...

http://GlobalEconomy.pl

Wydawnictwo Instytutu Analiz i Prognoz Gospodarczych

Autor Magdalena A. KOLKA (11.06)

Chiny zadziwiają świat swoim od prawie dwudziestu lat wysokim tempem wzrostu gospodarczego. Warto więc z dużą uwagą przyglądać się temu, jak oni to robią i nie chodzi tu tylko o to, by od nich czegoś nauczyć się. Podstawowym celem wszelkich analiz z Chinami w roli głównej jest zrozumienie współczesnej gospodarki światowej, w której już teraz kraj ten odgrywa jedną z głównych ról, a w przyszłości ma szansę być w niej głównym graczem. Zrozumieć proces rozwoju chińskiej gospodarki to klucz do trafnego prognozowania przyszłości gospodarki światowej.

W latach 70-tych XX w. po dekadach izolacji gospodarczej Chin do­konała się zasadnicza zmiana. Została ona zapoczątkowana w 1978 r. refor­mami Deng Xiaopinga. Na plenum Komitetu Centralnego Komunistycznej Par­tii Chin (KC KPCh) przedstawiono plan stopniowego wprowadzanych reform, które miały przyczynić się zdynamizowania rozwoju kraju. Plan przebudowy chińskiej gospodarki składał się z 3 elementów:

procesu stopniowego otwiera­nia się otwierania się gospodarki,

decentralizacji państwa (dot. własności państwowej i władz lokalnych) oraz

modernizacji rolnictwa[1].

Jednak za najwa­żniejszy obszar zmian uznano otwarcie się ChRL na wymianę międzynarodową najpierw w postaci wymiany towarowej, a następnie inwestycji i technologii. Oznaczało to roz­poczęcie nowego rozdziału stosunków gospodarczych po­między dotychczas izolowaną, planową gospodarką a wysoko rozwiniętymi państwami o gospodarce rynkowej. Wydaje się, ze geneza rozpoczęcia reform bierze się z uświadomienia sobie przez rządzących, że Chiny nie będą się dynamicznie rozwiały tylko w oparciu o czynniki wewnętrzne.

Kolejno realizowane etapy pozwalały na stopniową integrację Chin z krajami wysoko rozwiniętymi oraz odchodzenie od gospodarki planowej, czego dowo­dem było po raz pierwszy podczas KC KPCh w 1993 r. użycie sformułowania „socjalistyczna gospodarka ryn­kowa”, które zastępowało nie tylko w teorii, lecz również w praktyce dotychczasowy prymat - „gospodarkę planową”.[2] W wyniku po­dejmowanych działań rozwinął się handel zagraniczny, transfer technologii, co w późniejszym okresie zaowocowało wzrostem pozy­cji konkurencyjnej chińskiej gospodarki.

W tym miejscu należy podkreślić, że formalne stosunki pomiędzy Wspólnotą Europejską (Unią Europejską), a Chinami zostały zapoczątkowane w latach 70-tych XX w. w formie porozumienia między EWG a Chińską Republiką Ludową. Wspólne poro­zumienie dotyczące współpra­cy o charakterze gospodarczym podpisano do­piero w 1985 r. [3]



CHINY W ŚWIATOWEJ ORGANIZACJI HANDLU (WTO)

Bardzo istotne znaczenie dla budowania powiązań pomiędzy Chinami, a światową gospodarką, w tym z UE, po latach stosowania polityki „otwartych drzwi” odegrało przystąpienie do WTO. Proces uzyskania członkostwa w ra­mach multilateralnego systemu wymiany handlowej kreowanej przez GATT (poprzednik WTO) rozpoczęły Chiny w 1986 r. Traktowały one swój wniosek jako wznowienie współpracy rozpoczętej już w 1947 r. - wtedy były one pierwotnym założy­cielem GATT. Jednak w wyniku wojny domowej za­kończonej w 1949 r., powstała Chińska Republika Ludowa, która w 1950 r. wyco­fała swoje członkostwo. Wówczas proces przyjęcia do GATT składał się z dwóch faz: analizy reżimu handlowego oraz negocjacji dot. dostępu do rynku. Jednak po za­kończeniu pierwszego etapu, w wyniku postanowień Rundy Urugwajskiej, negocjacje, które pierwotnie miały dotyczyć handlu towarami, zostały roz­szerzone o usługi, o nowe zasady stosowania pozataryfowych ograniczeń oraz o ochronę własności intelektualnej. Spowodowało to znaczne podniesienie wy­magań wobec Chin, przekreślając dążenie tego kraju do zakończenia negocjacji jesz­cze w 1994 r. w ramach GATT. W 1995 r. Chiny ponownie złożyły wniosek o członkostwo już pod do WTO, a proces przyjęcia był kontynuowany do 13 września 2001, kiedy to Chiny zakończyły negocjacje ze wszystkimi członkami grupy roboczej ds. akcesji w WTO. Kilka dni później zakończone zostały multilateralne negocjacje, a po zaakceptowaniu protokołu akcesyjnego i jego ra­tyfikacji, z dniem 11 grudnia 2001 Chiny r. stały się członkiem WTO, po 15 latach negocjacji.[4]

Pomimo trudnych negocjacji i dzięki licznym ustępstwom w dostępie do swojego rynku (np. zredukowanie stawek cel­nych i ograniczenie kwot ilo­ściowych) Chiny uzyskały jeszcze większe możliwości dla wzrostu i rozwoju gospodarki. Nie należy jed­nak zapominać, że przed wejściem do WTO nie uznawano Chin za kraj z gospodarką rynkową oraz stworzono specjalne bariery przed chińskim eks­portem. W ostatnich latach chiński eksport rósł szybko i dlatego tak UE, jak i USA kilkukrotnie korzysta­ły z tego, wprowadzając limity eksportowe (np. tekstylia, wyroby skórzane-buty). Jednak nie ulega wątpliwości, że człon­kostwo Chin w WTO pozwoliło na uzyskanie lepszej pozycji w kształtowaniu stosunków z UE.

Pod auspicjami WTO Chiny prowadzą wymianę handlową w bardziej sprzyjającym środowisku. Z jednej strony jako członek or­ganizacji nie mogą być dyskryminowane w handlu przez inne kraje. Z drugiej strony musiały otwo­rzyć swój rynek dla pozostałych członków WTO, którzy eksportują m.in. ar­tykuły spożywcze, zaawansowane dobra kapitałowe, energię, materiały. W wyniku wy­sokiego tempa rozwoju gospodarczego Chińczycy więcej konsumują i jest to pierwszy przypadek w dziejach Chin, kiedy wydatki konsumpcyjne stają się siłą napędzającą całą gospodarkę.[5]



WYMIANA HANDLOWA CHIN I UNII EUROPEJSKIEJ

Dynamiczny rozwój Chin, zastosowanie zmodernizowanej polityki ekonomicznej „otwartych drzwi” oraz wstąpienie do WTO wpły­nęły w dużym stopniu na kształt współczesnych stosunków gospodarczych z UE. Od dawna te dwa organizmy gospodarcze są czołowymi, światowymi rynkami zbytu i poprzez two­rzenie wzajemnych powiązań stają się one jeszcze silniejsze. Od roz­poczęcia chińskich reform w 1978 r. obrót towarowy (export + import) wzrósł ponad 60-krotnie i w 2005 r. osiągnął wartość 209,9 mld EUR. Unia Europejska, wyprzedzając USA i Japonię, jest dla Chin największym partnerem handlowym odpowiada­jąc za 16,3% całego obrotu towarowego. Jeszcze w 1999 r.

Jedną z przyczyn tak dynamicznego wzrostu wymiany handlowej z Unią Europejską było włączenie Chin do systemu powszechnych preferencji celnych. Są one drugim największym beneficjentem wspomnianego systemu, zgodnie z którego zasadami UE przyznała specjalne warunki dla importu z krajów rozwi­jających się. Około 11% chińskiego eksportu do Unii jest oparte na tych preferencyj­nych warunkach.[6]

Warto również zwrócić uwagę na wzrost znaczenia Chin jako partnera handlowego Unii na tle krajów włączonych do ASEM( ang. the Asia-Europe Meeting)[7]. Wśród tych krajów największe znaczenie miała Japonia- można po­wiedzieć, że przez wiele lat była czołowym partnerem gospodarczym Unii Europejskiej. Jjed­nak sytuacja uległa zmianie ze względu na transformującą się i rosnącą w siłę ekonomiczną chińską gospodarkę. Po przjęciu Chin do WTO, po 2001 r. zmienił się też lider handlowy z Azji Połu­dniowej i Południowo-Wschodniej. Japonia została wy­przedzona przez Chiny w następujących kategoriach:

miejsca docelowego eksportu unijnego w 2003 r.,

dostarczyciela towarów na rynek unijny w 2001 r. oraz

partnera w wymianie handlowej z Unią w 2002 r.

Tak więc w ciągu 3 lat ASEM uzyskał nowego lidera i w 2005 r. Chiny były celem 32% wartości eksportu unijnego (ok. 51,84 mld EUR) do tego regionu, podczas gdy drugie miej­sce zajęła Japonia z udziałem na poziomie 27% (43,65 mld EUR). Natomiast głównym źródłem im­portu EU(25) z ASEM były Chiny- 47% , przed Japonią- 22%.[8]

W ciągu ostatnich 10 lat wartość chińskiego eksportu do Unii wzrosła przeszło 6-krotnie, natomiast Unii do Chin jedynie 3-krot­nie. Jeszcze w latach 80-tych Unia miała nadwyżkę w handlu z Chinami, jednak obecnie saldo wy­miany handlowej ma charakter ujemny i w dalszym ciągu powiększa się. We­dług publikacji statystycznych Eurostatu w 2005 r. całkowite obroty handlu towarowego pomiędzy UE i Chinami osiągnęły rekordową wartość 209,9 mld EUR, tworząc deficyt powyżej 106,3 mld EUR. Chiny odpowiadały za 13,4% importu EU i jedynie przyjęły do siebie 4,9% unijnego eksportu.



Wśród 25 państw UE są 3 kraje, które odpowiadają za ponad 53,92% całej wymiany handlowej z Chinami, a są to Niemcy (26,66%), Wielka Brytania (13,70%) oraz Holandia (13,56%). Ze wszystkich europejskich krajów najwięk­szym partnerem Chin są Niemcy. Ponad 40,91% unijnego eksportu i 21,98% importu jest kreowana za pośrednictwem Niemiec (zob. tab. 1.).



Tabela 1 Wymiana handlowa UE(25) z Chinami w 2005 r. (w mld EUR).

Kraj/ region


Import


Eksport


Eksport + Im­port


Saldo

EU(15), w tym:


148,30


50,58


198,88


- 97,72

Austria


2,12


1,59


3,71


- 0,53

Belgia


8,55


2,71


11,26


- 5,84

Dania


2,88


0,85


3,73


- 2,03

Finlandia


1,98


1,61


3,59


- 0,37

Francja


14,47


6,49


20,96


- 7,98

Grecja


1,70


0,08


1,78


- 1,62

Hiszpania


9,70


1,48


11,18


- 8,22

Holandia


25,83


2,63


28,46


- 23,20

Irlandia


1,55


0,91


2,46


- 0,64

Luksemburg


2,23


0,13


2,36


- 2,10

Niemcy


34,72


21,21


55,93


- 13,51

Portugalia


0,57


0,17


0,74


- 0,40

Szwecja


3,20


2,03


5,23


- 1,17

Wielka Brytania


24,67


4,08


28,75


- 20,59

Włochy


14,13


4,61


18,74


- 9,52




UE(10)


9,68


1,26


10,94


- 8,42

UE (25)


157,98


51,84


209,82


- 106,14



Uwagi:

Ze względu na zaokrąglenia nastąpiły niewielkie różnice w wartościach w stosunku do danych źródłowych.

Kraje przyłączone do Unii Europejskiej w 2004 r. zostały przedstawione w jednej grupie na­zwanej UE(10).

Nie uwzględniono w wynikach Hongkongu.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych EUROSTAT: External trade detailed data at CN8 level.



Obecnie prawie wszystkie kraje Unii wykazują ujemne saldo wymiany handlowej z Chinami. W przypadku Francji, Holandii, Wielkiej Brytanii i Włoch zauważa się bardzo dużą asymetrię pomiędzy wielkością importu oraz eksportu. Krajem, który w wartościach bez­względnych wykazuje największy deficyt w handlu z Chinami jest Holandia: - 23,20 mld EUR w 2005 r., następnie miejsce w tej kla­syfikacji zajmują Wielka Brytania: - 20,59 mld, Niemcy: - 13,51 mld EUR oraz Włochy: - 9,52 mld EUR. Spośród krajów Unii Niemcy są wyjątkowym partnerem Chin, ponieważ pokrywają aż 85,8% importu swoim eksportem do Chin, w przeciwieństwie do słabych wyników m.in. Holandii (10,18%) i Wielkiej Brytanii (16,54%). Dodatkowo należy wspomnieć, że Niemcom deficyt budżetowy w handlu z Chinami wzrósł o 79 pkt. proc. w porównaniu do 2004 r. (wzrost z - 7,54 mld EUR w 2004 r. do – 13,51 mld EUR w 2005 r.), w przypadku Holandii był to wzrost o 39, 34 pkt. porc., a Wielkiej Brytanii 20,69 pkt. proc.

Warto również zwrócić uwagę na dwa skandynawskie kraje: Finlandię i Szwecję. One jako jedyne od 1995 r. utrzymywały dodatnie saldo wymiany handlowej z Chinami. Szwecja utrzymała nadwyżkę do 2001 r., natomiast Fin­landia aż do 2004 r.- po raz pierwszy jej saldo było ujemne w 2005 r.

Przystąpienie Chin do WTO miało zasadniczy wpływ na kształtowanie stosun­ków gospodarczych z UE. W wyniku bilateralnego poro­zumienia zawartego po­między UE a Chinami w ramach WTO (w Beijing 2000 r.) unijne kraje uzy­skały lepszy dostęp do chińskiego rynku, ze względu na zredukowanie tary­fowych i poza taryfowych barier. Istotną zmianą w obszarze wymiany towa­rowej było m.in. zredukowanie wysokości taryf celnych do 8-10% na ponad 150 najważniejszych towarów eksportowych Unii (maszyny, ceramika, szkło, odzież, kosmetyki itp.).

Wraz ze zmianą wielkości obrotów nastąpiły zmiany w strukturze towarowej (zob. tab. 2).



Tabela 2 Struktura towarowa wymiany handlowej UE(25) z Chinami w latach 1995 r. i 2005 r. wg SITC (w %).

SITC


Import (w %)


Eksport (w %)

1995


2005


1995


2005

0+1+4


2,99


1,44


4,23


1,6

2+3


4,69


1,94


2,27


6,36

5


5,65


3,2


6,73


10,12

6


12,97


11,84


7,69


13,54

7


24,1


46,72


73,12


60,93

8


49,11


34,62


3,98


6,31

9


0,49


0,24


1,98


1,14

Razem


100


100


100


100



Uwaga:

SITC 0- Żywność i zwierzęta żywe

SITC 1- Napoje i tytoń

SITC 2- Surowce niejadalne z wyjątkiem paliw

SITC 3- Paliwa mineralne, smary i materiały pochodne

SITC 4- Oleje, tłuszcze i woski zwierzęce i roślinne

SITC 5- Chemikalia i produkty pokrewne

SITC 6- Towary przemysłowe sklasyfikowane głównie wg surowca

SITC 7- Maszyny, urządzenia i sprzęt transportowy

SITC 8- Różne wyroby przemysłowe

SITC 9- Towary i transakcje niesklasyfikowane w SITC

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych statystycznych EUROSTAT: External trade detailed data at CN8 level.



W stosunku do 1995 r. nastąpiła istotna zmiana w strukturze towarowej importu chińskiego do Unii. O ponad 22% nastąpił wzrost udziału maszyn, urządzeń i sprzętu transportowego- w wartościach bezwzględnych był to wzrost z 6,35 mld EUR do 73,71 mld EUR. W grupie SITC 7 największy udział posiadają: maszyny biurowe i m.in. komputery- 34,56%, urządzenia telekomunikacyjne i apara­tura dźwiękowa- 29,21% oraz urządzenia i aparatura elektryczna- 21,32%.

Natomiast spadł udział importu SITC 8- grupy towarów charakteryzujących się dużą pracochłonnością, czyli m.in.: obuwia, odzieży, mebli.

Eksport unijny jest bardziej skoncentrowany w porównaniu do importu towa­rów chińskich. Ponad 32,33 mld EUR (60,93% eksportu do Chin) obejmuje sprzedaż maszyn, urządzeń i sprzętu transportowego. Są to towary inwestycyj­ne, których celem jest rozpoczęcie produkcji na wysokim poziomie technolo­gicznym lub usprawnienie tego procesu produkcji.

Bardzo niewielki obrót towarowy pomiędzy partnerami odbywa się w grupie artykułów spożywczych i ich pochodnych (SITC 0, SITC 1, SITC 4) oraz surowców (SITC 2) i paliw (SITC 3).





Literatura:



European competitiveness report 2004, Commission staff working document SEC(2004)1397, European Communities, s. .

EUROSTAT news release: 6th ASEM Summit, ASEM partners account for 28% of EU25 imports and 15% of exports. An EU25 trade deficit of 175 bn euro in 2005, 117/2006 – 7 September 2006, s. .

Fan, Gang (2003) Podwójna transformacja w Chinach: minione 20 i najbliższe 50 lat [w:] G.W. Kołodko (red.) Globalizacja, margi­nalizacja i rozwój, Wyd. WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa, s. .

Gabryś, Lidia (1995) Przemiany w gospodarce Chin- strategia i polityka rządu Deng Xiaopinga [w:] J. Żabińska (red.) Strategie roz­wojowe i polityka przemy­słowa wybranych krajów Azji i Ameryki Łacińskiej, Wyd. AE w Katowicach, Katowice, s. .

Hult, M.; Foltete, A. (2006) EU Foreign Direct Investment in 2004, Statistics in focus 13/2006, European Communities, s. .

Kozłowska, M (2001) Międzynarodowe przepływy kapitału - próba sys­tematyzacji, motywy, skutki [w:] U. Zagóra – Jonszta (red.) Zagadnienia społeczne i rola kapitału we współczesnej gospodarce, Wydawnictwo AE w Katowicach, Katowice, s. .

Niemiec, Mariusz (2004) Stosunki handlowe Unia Europejska - Chiny [w:] J Rymarczyk i M. Wróblewski (red.) Wymiana handlowe UE z wybranymi regionami świata, Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław, s. .

OECD (2000) Main determinants and impacts of foreign direct investment on China’s economy, Working Papers on International In­vestment 2000/4, s. .

Qingjiang, Kong (2002) China and the World Trade Organization. A legal per­spective, National University of Singapore, World Scien­tific, Singapore, s. .

Tong, Zhiguang, (2006) The Development of China and World Trade, Journal of World Trade 40(1), s. .

Whalley, John; Xin, Xian (2006) China’s FDI and non-FDI economies and the sustainability of future high chinese growth, NBER Working Paper Series No. 12249, Cambridge, s. .

World Investment Report 2006: FDI from Developing and Transition Economies: Implications for Development, UNCTAD, New York and Geneva 2006, s. .




CDN

[1] L. Gabryś, 1995: s. 25.

[2] G. Fang, 2003: s. 247.

[3] M. Niemiec, Stosunki handlowe..., s. 128-129.

[4] K. Qingjiang, 2002: 4-7.

[5] Z. Tong, 2006: 131-134.

[6] http://ec.europa.eu/trade/issues/bilateral/countries/c...

[7] W skład ASEM wchodzi Unia Europejska(25), Komisja Europejska oraz 13 azjatyckich krajów: Chiny, Japonia, Korea Południowa oraz 10 członków ASEAN (Brunei, Burma/Myanmar, Filipiny, Indonezja, Kambodża, Laos, Malezja, Singapur, Tajlandia i Wietnam). Członkowie ASEM prowadzą między sobą nieformalny proces dialogu, którego celem jest wzmocnienie kooperacji pomiędzy Unią Europejską a Azją Południową i Południowo-Wschodnią. ASEM współpracuje w sferze: polityki, ekonomii i kultury. Współpraca ekonomiczna polega na redukowaniu barier zarówno w przepływie towarów i usług jak i inwestycji.

[8] EUROSTAT news release:6th ASEM Summit, ASEM partners account for 28% of EU25 imports and 15% of exports. An EU25 trade deficit of 175 bn euro in 2005, 117/2006 – 7 September 2006, s. 1-3.

http://globaleconomy.pl/content/view/1926/27/

Temat: WIDZIANA Z EUROPY CHIŃSKA DROGA NA SZCZYTY ŚWIATOWEJ...

Prosze zajrzec do grupy Polonia gdzie opisalam jak fascynujace przeksztalcenia w Chinach w ciagu 10 lat wygladaly w oczach laika. Jak tez odbieraja je sami Chinczycy odpytywani przeze mnie . Ogladac to a czytac sucha statystyke to b. duza roznica. Jestem teraz w Wietnamie, ktory tez sie przeksztalca ale w porownaniu z Chinami b. niemrawo. Bardziej to wyglada na "polska" droge. I tu i tam administracja kladzie klody pod nogi?