Aneta
S.
trener, doradca
zawodowy, coach
Temat: O osobowości ogólnie
Pojęcie osobowościOsobowości nie można dotknąć ani bezpośrednio obserwować, jak to robimy z minerałem czy żywym organizmem. To pojęcie jest trudne do określenia i zdefiniowania za pomocą zmysłów, dlatego też definicje będą się znacznie od siebie różnić. Żadna z nich nie została przyjęta bez zastrzeżeń. Część osób na pewno zgodzi się z tym, że osobowość reprezentuje takie cechy charakterystyczne, z których w sposób jednoznaczny i przewidywalny można wnioskować o zachowaniu danej osoby. W psychologii istnieją jednak również trendy,które całkowicie negują zarówno istnienie osobowości, jak i samo jej pojęcie. Bez względu na to ludzie zawsze będą się starali zrozumieć i przewidywać działania innych. Systematycznym badaniem osobowości człowieka zajmuje się psychologia, która proponuje kilka wersji tego pojęcia.
Słownik Webstera pod hasłem „osobowość” podaje kilka znaczeń, z których cytujemy te istotne dla naszych rozważań.
1. Wyraźny aspekt czyjegoś charakteru, który oddziałuje
na innych.
2. Człowiek w sensie ucieleśnienia zbioru cech.
3.a. Zbiór fizycznych, duchowych, emocjonalnych i społecznych
cech jednostki.
3.b. Ujednolicony wzorzec behawioralnych cech osobniczych (…).
5. Coś, co postrzegamy jako analogię niepowtarzalnej istoty ludzkiej, podobnie jak atmosferę związaną z danym miejscem lub obiektem.
To tyle z słownika. Jedna z bardziej popularnych teorii definiuje
osobowość jako „niepowtarzalny i względnie stabilny wzorzec zachowań, myślenia i emocji prezentowany przez daną osobę”.
Osobowość wyraża więc zbiór stałych cech, dzięki którym jeden człowiek różni się od innych.
Jedną z najczęściej cytowanych definicji jest klasyczne podejście Gordona Allporta sformułowane ponad pięćdziesiąt lat temu. Według niego zachowania ludzkie możemy rozpatrywać w dwóch aspektach — adaptatywnym i ekspresywnym.
Oba zawsze pojawiają się równocześnie, jako przejawy zachowań w poszczególnych sytuacjach. Aspekt adaptatywny funkcjonuje w kierunku od zewnątrz do środka, a ekspresywny — od środka na zewnątrz. Stosunek tych rodzajów zachowań jest determinowany poprzez „centralę” stanowiącą system mniej lub bardziej kooperatywny uważany za osobowość jednostki. Według tej teorii zasady psychologii muszą być w stanie wyjaśnić i przewidzieć rozwój oraz zachowanie konkretnej osoby wybranej w przypadkowy sposób. Musi się
to odbyć w ramach jakiejś racjonalnej normy zwanej normą idiograficzną.
Menedżer pracuje głownie z ludźmi, musi więc lepiej niż inni rozumieć i wyjaśniać ich zachowanie, a także powinien je przewidywać. W tym przypadku typologia osobowości może okazać się nad wyraz użyteczna. Kolega Allporta,
Salvatore Maddi, opisał osobowość jako:
Stabilny zbiór własności i skłonności decydujących o cechach wspólnych i indywidualnych w zachowaniach psychologicznych (myślenie, uczucia i czyny) ludzi w wymiarze czasowym, którego nie można zrozumieć w prosty sposób
jako wyniku społecznych i biologicznych aspektów danej chwili.
Definicja może się wydać zbyt obszerna, ale zawiera szereg
istotnych elementów.
Po pierwsze, nie ma w niej nic na temat tego, że wpływ osobowości jest ograniczony jedynie do pewnych zachowań, sytuacji lub określonych osób. Innymi słowy, jest to próba zrozumienia i opisania zachowań wszystkich ludzi w całym czasie. Niektórzy autorzy idą dalej w swoich rozważaniach, twierdząc, że próba definiowania pojęcia osobowości nie jest niczym innym niż próbą wyrażenia istoty cech ludzkich.
Po drugie, wyrażenie „cechy wspólne i różnice” zwraca uwagę na inny aspekt zachowań.
Stare porzekadło mówi, że człowiek jest w pewnym sensie jednocześnie:
• taki jak wszyscy inni ludzie,
• taki jak niektórzy,
• wyjątkowy — nie ma takiego drugiego.
Teoria osobowości zajmuje się więc tym, co wszyscy ludzie mają wspólnego, i tym, co ich od siebie odróżnia. Aby zrozumieć istotę czyjejś osobowości, musimy zrozumieć po pierwsze to, co ta osoba ma wspólnego z innymi, ale także i to, co w niej jest jedyne i niepowtarzalne. Co to oznacza w praktyce dla menedżera pracującego z grupą ludzi? Powinien on wiedzieć, że pomimo iż ludzie mają wiele takich samych lub podobnych potrzeb, to wszyscy jego koledzy i podwładni nie będą reagować w taki sam sposób na identyczne bodźce, takie jak: nakazy i żądania, nagrody i pochwały, upomnienia i kary, awans lub zmianę stanowiska itp. Ta właśnie specyfika powoduje, że praca z ludźmi jest wielkim wyzwaniem i odpowiedzialnością.
Po trzecie, definicja, którą stworzył Maddi mówi o osobowości z punktu widzenia stałych cech w kontekście upływu czasu. Większość osób intuicyjnie przyjmuje i akceptuje tę trwałość i stabilizację, liczy na nią. Gdyby czyjaś osobowość zmieniła się nagle w ciągu nocy, to rodzina, przyjaciele,
współpracownicy i wszyscy ludzie z otoczenia tej osoby mieliby do czynienia z obcym i nieznanym człowiekiem. Pomiędzy psychologami toczy się spór o to, czy możemy mówić o jakiejkolwiek zmianie osobowości. Jeżeli tak, to w jakim
okresie życia. Nie roztrząsając tych fachowych debat, zadowolimy się bezpiecznym stwierdzeniem, że osobowość, a właściwie jej przejawy, to pewne doświadczenie, na które znaczący wpływ mają kontakty z innymi ludźmi, sytuacjami i ideami. Wiele osób jest w stanie nauczyć się nowych zachowań i za pomocą treningu doprowadzić do kompensacji ich jednostronnego charakteru, nie zmieniając osobowości i swego wewnętrznego ukonstytuowania.Aneta S. edytował(a) ten post dnia 09.07.10 o godzinie 08:03