Temat: Uświadomiona zgoda warunkiem legalnego zabiegu

W dniu 16 maja 2012 r. Sąd Najwyższy wydał wyrok, z którego wynika, że zgoda pacjenta na uczestnictwo w zabiegu, nie będzie traktowana jako zgoda, jeżeli pacjent wcześniej nie został w sposób przystępny poinformowany o planowanych wobec niego działaniach medycznych.

Co wynika z orzeczenia SN?

Sąd zwrócił uwagę na istniejący od dłuższego czasu w praktyce problem, który dotyczy komunikacji pomiędzy pacjentem a lekarzem - wyjaśniają prawnicy z firmy MedicusLex, zajmującej się zapewnianiem ochrony prawnej przedstawicielom zawodów medycznych – W rozmowach mających miejsce w gabinecie lekarskim często można zaobserwować brak zrozumiałości i zupełności przekazu. Jak wynika ze spraw, które prowadzimy, konsekwencje nieprzekazania pacjentowi pełnej informacji o jego zdrowiu, mogą być dla lekarza bardzo poważne.

Wyrok dotyczył sytuacji, w której pacjentka zgodziła się na wykonanie zabiegu metodą klasyczną. Po operacji stan zdrowia pacjentki uległ pogorzeniu. Jak się potem okazało, można było uniknąć dodatkowych cierpień, jeśli zabieg byłby przeprowadzony laparoskopowo. Kobieta nie została jednak poinformowana o alternatywnym sposobie wykonania operacji. Wynikiem przedstawionej sytuacji był pozew pacjentki o wypłatę odszkodowania (10 tys. zł), zadośćuczynienia (190 tys. zł) i miesięcznej renty (600 zł).

Wnioski

Z orzeczenia Sądu wynika, że aby pacjent mógł wyrazić zgodę na zabieg, musi dysponować pełną informacją o jego przebiegu, skutkach, alternatywnych i dostępnych metodach.

Lekarz ma obowiązek przekazania proponowanych i możliwych metod diagnostycznych i leczniczych. Powinien określić wszelkie alternatywy w tym zakresie, nie zawężając ich do zabiegów dostępnych w danej placówce, czy też finansowanych ze środków publicznych.

SN podkreślił, że to pacjent decyduje o wyborze metody leczenia (nawet jeśli kieruje się względami pozamedycznymi) a lekarz musi ten wybór uszanować (także wtedy, gdy jego zdaniem nie jest to wybór trafny). Brak informacji o alternatywnych metodach leczenia powoduje, że wyrażona przez pacjenta zgoda, nie jest zgodą uświadomioną.


Zagrożenia dla lekarza

Wykonanie obowiązku przekazania informacji stanowi warunek niewadliwości udzielonej przez pacjenta zgody. To na lekarzu ciąży dowód wykazania, że spełnił opisywany wymóg (może go wykazać m.in. poprzez udowodnienie istnienia odpowiednich zapisów w historii choroby z podpisem pacjenta).

Z orzeczenia wynika, że nie można traktować oświadczenia pacjentki jako zgody, skoro wyrażając je nie dysponowała odpowiednimi informacjami o zabiegu. A brak zgody przesądza o nielegalności działań – wskazują prawnicy z firmy MedicusLex - Powoduje to, że lekarz może być pociągnięty do odpowiedzialności, nawet jeśli nie wystąpiła szkoda u pacjenta. Naruszone zostały bowiem dobra osobiste pacjenta poprzez działanie skierowane przeciwko jego wolnej woli.
MedicusLex

Temat: Uświadomiona zgoda warunkiem legalnego zabiegu

Pobranie organów pomimo sprzeciwu

Sytuacja wyglądała następująco: w limanowskim szpitalu wszczęto postępowanie przeciwko lekarzowi, wobec którego istniało podejrzenie popełnienia błędu medycznego. Zanim zaczęto badać sprawę, prokuratorzy otrzymali zapytanie ze szpitala o możliwość pobrania organów do przeszczepu z ciała zmarłego mężczyzny. Przed otrzymaniem oficjalnej odpowiedzi, przystąpiono do zabiegu transplantacji.

Prokurator jednak nie udzielił zgody na przeszczep organów, argumentując swoją decyzję koniecznością przeprowadzenia sekcji zwłok w celu wyjaśnienia, czy doszło do popełnienia błędu medycznego przez lekarza.

Czy lekarz postąpił właściwie?

Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zgon nastąpił w wyniku czynu zabronionego stanowiącego przestępstwo, pobrania można dokonać po uzyskaniu od właściwego prokuratora informacji, że nie wyraża sprzeciwu wobec zamiaru dokonania pobrania (gdy postępowanie jest prowadzone przeciwko nieletniemu –stanowisko powinien wyrazić sąd rodzinny) – wskazuje prawnik z firmy MedicusLex – Zapisy ustawy pozwalają pobierać ze zwłok komórki, tkanki i narządy w celu rozpoznania przyczyny zgonu i oceny w czasie sekcji zwłok postępowania leczniczego bez zgody domniemanej wymaganej w pozostałych przypadkach.

Nierzadko prokurator w razie mniej lub bardziej uzasadnionych podejrzeń działania osób trzecich, nie wyraża zgody na pobranie tkanek i narządów, ponieważ nie dysponuje jeszcze opinią specjalisty medycyny sądowej. Przyczyną tego jest obawa możliwego zatarcia śladów działania przestępczego bądź ewentualnego późniejszego podważenia oględzin zwłok dokonanych przez chirurga, a nie medyka sądowego.

Zgodnie z art. 31 pkt. 4 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, sprzeciw pacjenta nie jest uznawany w sytuacjach określonych w Kodeksie postępowania karnego i Kodeksie karnym wykonawczym, aktach wykonawczych wydanych na ich podstawie oraz określonych w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, a także gdy przyczyny zgonu nie można ustalić w sposób jednoznaczny. Art. 32 ust. 2 ustawy o działalności leczniczej przewiduje, że dokonanie sekcji zwłok nie może nastąpić wcześniej niż po upływie 12 godzin od stwierdzenia zgonu- - wyjaśniają prawnicy z firmy MedicusLex, zajmującej się zapewnianiem ochrony prawnej przedstawicielom zawodów medycznych.

Konsekwencją takich działań było wszczęcie postępowania. Zarzut – przekroczenie uprawnień. Lekarz może ponieść odpowiedzialność zarówno karną jak i cywilną.

MedicusLex