Aktywność zawodowa kobiet w Polsce odbiega od średniej dla Unii Europejskiej. Blisko 50% matek dzieci do lat 3 nie wraca do pracy. Z badań przeprowadzonych przez Fundację Rodzic w mieście wynika natomiast, że aż 94% mam nieaktywnych zawodowo deklaruje chęć powrotu do pracy. Skąd więc te różnice między deklaracjami, a realną sytuacją?
Sytuacja zawodowa kobiet na rynku pracy w Polsce nie wygląda dobrze. Wskaźnik zatrudnienia według danych z GUS wynosi zaledwie 46,8 proc[1]. Ponadto kobiety nadal zarabiają zdecydowanie mniej od mężczyzn. Według Eurostatu[2] luka płacowa w Polsce wynosi 8,8% (dane za 2018 rok). Natomiast skorygowana luka płacowa to nawet 20-30%! Czynnikiem wpływającym na wysokość zarobków jest także posiadanie dzieci. Matki zarabiają mniej i to nie tylko od mężczyzn, ale także od innych kobiet. Kobieta po 10 latach od urodzenia dziecka zarabia średnio 20% mniej niż kobieta, która nie zdecydowała się na macierzyństwo[3].
Mamy chcą pracować…
Z przeprowadzonych przez Fundację Rodzic w mieście badań „Macierzyństwo a aktywność zawodowa” wynika, że mamy chcą pracować. Zdecydowana większość, bo aż 94,4% nieaktywnych zawodowo mam, deklaruje chęć powrotu do pracy. Ponad ⅓ podaje chęć rozwoju jako główny motywator. Daje ona kobietom poczucie niezależności finansowej oraz rozwoju. Co zatem stoi na przeszkodzie w powrocie na rynek pracy?
Pytane Polki jako główną przyczynę podają brak możliwości łączenia obowiązków służbowych z rodzicielskimi tak, jakby tego chciały (69,4%). Nadgodziny w wielu firmach są na porządku dziennym, pracodawcy wykazują wciąż niską elastyczność, a fragmenty etatów są mało popularnym rozwiązaniem. Jednocześnie mamy boją się trudności logistycznych (51,7%), częstych zwolnień z powodu chorób dzieci (45,7%) czy braku zrozumienia ze strony pracodawcy (24%). Pracodawcy często odnoszą się do kobiet przez pryzmat ich macierzyństwa, a nie posiadanych kompetencji.
Zmiany, które zwiększą aktywność zawodową mam
Analizując wyzwania, z którymi mierzą się mamy, dostrzegamy wielką rolę pracodawców. Za najbardziej wspierające rozwiązanie kobiety uznały elastyczność co do miejsca (67,9%) i godzin wykonywania pracy (50%). Drugą ważną rolę w aktywizacji zawodowej mam odgrywają samorządy. Dostępna opieka nad dzieckiem, do której rodzice mają zaufanie (46,4%) i która jest w ich zasięgu finansowym (32,1%) to bardzo ważne czynniki, które mógłby wpłynąć na powrót kobiet do pracy. Równie istotny jest także aspekt społeczny. Wsparcie partnera, czyli m.in. dzielenie się obowiązkami związanymi z opieką nad dzieckiem, również ułatwiłby powrót do pracy i łączenie macierzyństwa z działalnością zawodową. Na ten aspekt zwróciło uwagę 36,5% respondentek.
Co dalej?
Rozwiązania prawne w Polsce, wspierające powrót mam do aktywności zawodowej oraz łączenie ról rodzica i pracownika, są dobre. Jednak ich realizacja pozostawia nadal wiele do życzenia. Żeby wsparcie to były najlepiej dopasowane do polskiej rzeczywistości, ogromnie ważne jest poznanie perspektywy matek. W raporcie „Macierzyństwo a aktywność zawodowa” pokazujemy największe trudności z jakimi mierzą się matki w powrocie do pracy i pokazujemy jak można na te trudności odpowiedzieć.
Dobrze przemyślane działania pracodawców, praca samorządów nad dostępnością placówek o wysokich standardach opieki mogłyby pokryć niemal całe spektrum wyzwań, z którymi mierzą się pracujące mamy. Dokładając do tego zmiany społeczne, możemy sprawić, że rodzicom w Polsce będzie się dobrze pracowało.
Wierzymy, że zmiana jest możliwa. Rodzicom w Polsce może pracować się łatwiej, a firmom może opłacać się zatrudniać matki. Pobierz raport.
[1] GUS, Praca zawodowa a obowiązki rodzinne w 2018 roku, 2019
[2] https://ec.europa.eu/info/publications/gender-pay-gap-european-union_en
[3] OECD. Różnice płacowe a płeć (2017)