„Zakończył się okres, kiedy organizacje zapewniały bezpieczeństwo pracownikom, którzy – postępując zgodnie z narzuconymi zasadami – nie odczuwali niepewności świata zewnętrznego. W obecnych czasach należy przyzwyczaić się do ciągłych zmian, braku stabilizacji, ale też wolności, gdyż cechy charakterystyczne dla organizacji XXI wieku to niezależność, ryzyko i niepewność.” (Zarządzanie talentami w przedsiębiorstwie – Anna Antonina Tabor).
Wielu kandydatów na rynku pracy aktywnie poszukuje nowego stanowiska w momencie, w którym albo wiedzą, że utrata przez nich stanowiska jest nieubłagalna lub wówczas, gdy już je utracili. Jest to podejście, które można określić – reaktywnym. Tacy kandydaci często ze swojej zewnątrz sterowalnej postawy (postawy, która charakteryzuje się biernością i podążaniem drogą, którą wytycza im pracodawca) muszą dość szybko przestawić się na postawę wewnątrz sterowalną (czyli sami muszą wziąć sprawy w swoje ręce i znaleźć nową pracę). Zdarza się, że takie doświadczenie, jest dla nich pozytywne i pomaga im w przyszłości lepiej zarządzać własną karierą.
Osoby sprawnie zarządzające własną karierą zdecydowanie reprezentują postawę wewnątrz sterowalną. Planują z wyprzedzeniem kolejne kroki we własnej karierze (nadają jej kierunek), obserwują własną organizację i trendy rynkowe. Orientują się, w którym kierunku rozwija się ich pracodawca i analizują czy ten kierunek jest zgodny z ich ambicjami i planami na przyszłość. Są w stanie przewidzieć ewentualne kryzysy w organizacji i odpowiednio wcześniej podjąć kroki w celu zawodowej zmiany.
Co najważniejsze, osoby te bardziej lub mniej instynktownie zarządzają ryzykiem we własnej karierze, dzięki czemu ich życie zawodowe jest trwałe i wyróżniające się stabilnym wzrostem. Tacy potencjalni pracownicy to ulubieńcy działów HR, ponieważ są w stanie rzeczowo opowiedzieć o wszystkich zmianach we własnej karierze oraz o tym, z czego te zmiany wynikały.
Kierując się zasadą, że „najlepszą drogą do przewidywania przyszłości jest stworzenie jej” (A. Lincoln) napisałam ten artykuł dla tych, którzy jeszcze z rożnych powodów nie zarządzają ryzykiem we własnej karierze.
Zdaję sobie sprawę, że w dzisiejszej rzeczywistości permanentnego braku czasu, nie jest to łatwe zadanie, a zarządzanie ryzykiem w karierze jest czasochłonne. Niemniej jednak brak zarządzania ryzykiem w karierze może kosztować Cię jeszcze więcej.
Ludzi motywują zasadniczo tylko dwie rzeczy: ból lub przyjemność. Każdy z nas jest inny, ale czynniki motywujące są takie same. Niektórych do zarządzania karierą motywuje przyjemność czyli np. chęć zarabiania więcej, chęć osiągnięcia wyższego stanowiska, innych z kolei strach przed utratą pracy i pogorszenia stopy życiowej. Nieważne, co Cię motywuje – warto zdefiniować i zarządzić ryzykami, na jakie możesz napotkać oraz zawczasu podejmować działania w kierunku zmniejszenia ich negatywnych skutków.
Do zarządzania karierą posłużyłam się dość prostym narzędziem wykorzystywanym do zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie. Warto je wykorzystać przy okazji analizy własnej kariery.
Narzędzie do zarządzania ryzykiem w karierze – Career Risk Matrix:
- Wypisz różne ryzyka:
Wewnętrzne – związane z Tobą, Twoimi kompetencjami, motywacją, sposobem pracy
Zewnętrzne* – związane z firmą/organizacją, jej otoczeniem rynkowym, ale również samym stanowiskiem – zadaniami, celami
- Oszacuj ryzyko wg następujących kryteriów:
Probability – prawdopodobieństwo wydarzenia
Severity – stopień dotkliwości, konsekwencje zaistnienia ryzyka
Proximity – bliskość wydarzenia w czasie, jak szybko szacowane ryzyko może wydarzyć się
- Zaplanuj, jak zarządzisz ryzykiem
Tabelka 1 – przykład
Przyjrzyjmy się pierwszemu z wymienionych przykładów – ryzyko redukcji etatu spowodowane możliwym przejęciem firmy. Zdefiniowaliśmy, że w hipotetycznej sytuacji ryzyko jest duże. Słyszałeś np. pogłoski, że firma będzie wystawiona na sprzedaż, obserwując trendy rynkowe oceniasz, że jest to wysoce prawdopodobne. Wpływ tego ryzyka na Twoją karierę (sytuację życiową) jest wysoki, a bliskość w czasie średnia (sądzisz, że może to potrwać kilka lub kilkanaście miesięcy).
Przeanalizuj zdefiniowane i ocenione ryzyka oraz zastanów się:
– którymi ryzykami będziesz zarządzać?
– co zrobisz, jeśli takie ryzyko się pojawi?
– jak planujesz złagodzić skutki tego ryzyka?
– co możesz zrobić, żeby zawczasu zapobiec wystąpieniu ryzyka?
Tabelka 2 – przykład
Należy pamiętać, że ocena ryzyk jest subiektywna. Nie wszystkimi ryzykami trzeba zarządzać. Na zarządzanie tymi, których prawdopodobieństwo wystąpienia jest niskie, są oddalone w czasie a ich wpływ na Twoją karierę niski, nie warto tracić czasu. Warto jednak kontrolować ryzyka i aktualizować matrycę.
Wszystko, czego możemy być pewni to zmiana, zatem…
Dobrze przygotowana i aktualizowana matryca pomoże Ci uniknąć niespodzianek, na które możesz napotkać w swojej karierze zawodowej oraz zabezpieczyć się np. przed utratą stanowiska.
W swojej karierze spotkałam się z wieloma kandydatami, którzy deklarowali, że stracili pracę nagle (zdarzały się bankructwa firm, wycofanie z rynku bądź też „zmiana strategii”). Zmiana jest jedynym stałym czynnikiem biznesowym, którego możemy się spodziewać – ale nie wszystko dzieje się nagle i z zaskoczenia. Często „przymykamy oczy” na różne symptomy licząc na to, że „będzie lepiej”. Proponuję zmierzyć się nawet z trudną rzeczywistością, bo jeśli jest źle – to raczej lepiej nie będzie.
„Trudne problemy zostawione same sobie staną się jeszcze trudniejsze” Murphy. Zachęcam do systematycznego zarządzania ryzykiem we własnej karierze.
Autorka: Agnieszka Piątkowska