пропозиції роботи
konto usunięte
Temat: Pierwsza świątynia chrześcijańska w Polsce
Oto pierwsza świątynia chrześcijańska w PolsceRozmawiał Piotr Bojarski
2009-10-01, ostatnia aktualizacja 2009-10-01 11:48
Te mury są starsze niż przedromańskie kościółki odkryte na Wawelu. To zapewne pierwsza chrześcijańska świątynia w Polsce, być może w ogóle najstarszy murowany budynek na naszych ziemiach
Resztki murów i fundamentów przedromańskiej kaplicy odkopała latem na poznańskim Ostrowie Tumskim ekipa archeologów pod wodzą prof. Hanny Koćki-Krenz z Instytutu Prahistorii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Niewielka świątynia (7-8 m na 2,5 m) stała w bezpośrednim sąsiedztwie odkrytego przed dziesięcioma laty palatium (pałacu) Mieszka I. Prawdopodobnie była z nim połączona łukami. Jest zbudowana w tej samej technice co siedziba Mieszka. Grube na metr ściany z ciosanych na płasko głazów przewiązanych zaprawą gipsową zbiegają się ku wschodowi apsydą (pomieszczenie na rzucie półkola, otwarte do wnętrza świątyni).
- To pierwsza chrześcijańska świątynia na ziemiach polskich - uważa prof. Koćka-Krenz. - Modliło się w niej tylko kilka osób: Mieszko, jego żona Dobrawa, biskup misyjny Jordan i może ze dwóch mnichów. Dlatego kaplica nie była wielka. To były początki polskiego chrześcijaństwa, wokół byli jeszcze sami poganie.
Zdaniem profesor kaplicę ufundowała Dobrawa, czeska księżniczka z dynastii Przemyślidów. Przybyła do pogańskiego kraju Mieszka I w roku 965. Została żoną polskiego księcia, jako żywe świadectwo sojuszu Mieszka z Czechami. Według średniowiecznych kronikarzy to ona miała nakłonić Mieszka do przyjęcia chrztu, choć dziś historycy skłaniają się ku temu, że chrzest Mieszka był jednym z warunków polsko-czeskiego przymierza.
Aby chrześcijańska małżonka Mieszka miała się gdzie modlić, zbudowano dla niej kaplicę pod wezwaniem Maryi Panny.
Z hipotezą Koćki-Krenz nie zgadza się nestor polskich mediewistów prof. Gerard Labuda. Jego zdaniem Dobrawa przebywała na Ostrowie Lednickim, gdzie również odkryto zespół pałacowo-sakralny z X w.
Kilka dni temu kaplicę na poznańskim Ostrowie Tumskim oglądał czołowy polski specjalista w dziedzinie architektury przedromańskiej - prof. Zbigniew Pianowski, kierownik działu archeologii Zamku Królewskiego na Wawelu.
Piotr Bojarski: Czy to rzeczywiście najstarszy obiekt sakralny w Polsce?
Prof. Zbigniew Pianowski: Z całą pewnością. Jestem wręcz przekonany, że może to być najstarsza chrześcijańska świątynia, jaką znamy na naszym obszarze, ponieważ sąsiaduje z odkrytym już wcześniej przez panią profesor pałacem, który wydaje się rezydencją Mieszka I. Ten zespół - pałac i kaplica - to są niewątpliwie jedne z pierwszych budynków murowanych na naszych ziemiach. Poza tym są usytuowane w jednym z dwóch centrów państwa piastowskiego, którymi były Poznań i Gniezno. Wszystkie inne, jak Ostrów Lednicki czy Giecz, były również ważne, ale mieściły się poza głównymi centrami władzy. To były raczej stacje książęce, nie miały rezydencji z kaplicami.
Czy są w Polsce inne obiekty z tego okresu, czyli lat 60. X wieku?
- Trudno o precyzyjną datę. Nie znamy żadnych źródeł pisanych z X w., które by wspominały o budowlach z tego okresu. Próbujemy określać wiek za pomocą znalezisk archeologicznych, np. resztek naczyń. Ale także wtedy nie potrafimy precyzyjnie wskazać, który z władców mógł ich używać.
Dlaczego ta kaplica była tak mała?
- Być może dlatego, że był to pierwszy taki obiekt na naszych ziemiach - jeszcze dość skromny, na miarę początków państwa. Dopiero Bolesław Chrobry - "szef" jednej czwartej odnowionego cesarstwa Ottona - wznosił bardziej okazałe obiekty. Sądzę, że ta kaplica to budowla z czasów Mieszka. Jestem co do tego osobiście przekonany.
Prof. Gerard Labuda kwestionuje, że to kaplica Dobrawy. Jego zdaniem ona mieszkała na Ostrowie Lednickim.
- Żadne źródło pisane nie mówi, gdzie mieszkała Dobrawa. Prof. Gerard Labuda - jak wielu badaczy - jest pod urokiem Ostrowa Lednickiego. Ale tamtejszy pałac pochodzi dopiero z czasów Bolesława Chrobrego. Tak samo jak przedromańskie budowle sakralne na Wawelu, które powstały po roku 1000.
Czyli kaplica w Poznaniu jest od nich wcześniejsza?
- Tak mi się wydaje. To początki naszej architektury.
Na praskich Hradczanach też stoi kaplica Najświętszej Maryi Panny. Czy Dobrawa powieliła w Poznaniu wzorzec z Pragi?
- Nie. Bardzo dobrze znam praską kaplicę. Jest romańska, o wiele późniejsza. Ale zawiera w sobie obiekty przedromańskie, np. prostokątny obiekt, być może niewykorzystany grobowiec dla Brzetysława I.
Źródło: Gazeta Wyborcza
