Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Czym jest cień dla człowieka, jakie miejsce zajmuje w naszym życiu, do czego jest porównywany i jakie zawiera konotacje znaczeniowe? Oczywiście, nie chodzi tu o cień jako zjawisko optyczne, które można tłumaczyć prawami fizyki, ale o humanistyczny wymiar tego zjawiska. O tym, jak szeroki zakres znaczeniowy zawiera to pojęcie świadczą chociażby różne potoczne powiedzenia, na przykład: „chodzi za mną jak cień” - w znaczeniu: śledzi mnie, towarzyszy, nie opuszcza; „schroniłem się w cieniu” - cień jako schronienie, kryjówka; „położył się cieniem” - rzucił złe światło (w sensie przenośnym), skojarzył się z czymś negatywnym; „ja i mój cień” - cień jako swoiste odbicie, w skrajnym przypadku nawet sobowtór czy alter ego; „przekroczyć smugę cienia” - w znaczeniu Conradowskim, w odniesieniu do mężczyzn: przekroczyć granicę młodości, osiągnąć wiek około czterdziestki; cień jako ślad i wspomnienie po zmarłym – np. u Norwida: „Czemu, Cieniu, odjeżdżasz...” („Bema pamięci żałobny rapsod”). Poeci jako specjaliści od majsterkowania przy języku potrafią nadać wiele innych, czasami bardzo oryginalnych znaczeń temu pojęciu. Bez wahania można powiedzieć, że cień jest dość często eksploatowanym motywem w poezji. Jest więc bardzo poetycki. W tytule tego tematu użyłem fragmentu wiersza Rainera Marii Rilkego, który przytaczam niżej w całości jako zaproszenie do dalszych wypowiedzi w tym wątku.

Rainer Maria Rilke

Ludzie w nocy


Nocy nie stworzono do życia w gromadzie.
Noc między tobą i sąsiadem się kładzie,
a przecież go szukać nie musisz.
Gdy nocą światło zapalasz w domu
i ludziom w oczy zajrzeć się kusisz,
najpierw zastanów się: komu.

Ludzi światło okropnie szpeci,
kiedy z ich twarzy się sączy.
Gdy nocą wielu do blasku się zleci,
świat chwiejnych cieni widzisz, jak w sieci
plącze je z sobą, łączy.
Myśl wszelką na ich nagim czole
żółte świecidło oślepia,
w oczach im palą się alkohole,
a rąk się czepia
gest ociężały, co pomóc ma
w porozumiewaniu się wzrokiem;
powtarza się przy tym: ja i ja,
a myśli – nie wiedzieć o kim.

z tomu „Das Buch der Bilder”, 1902; 1905

tłum. z niemieckiego Adam Pomorski

wersja oryginalna pt. „Menschen bei Nacht”
w temacie A może w języku Goethego?
Ten post został edytowany przez Autora dnia 14.03.14 o godzinie 01:51
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Wisława Szymborska

Cień


Mój cień jak błazen za królową.
Kiedy królowa z krzesła wstanie,
błazen nastroszy się na ścianie
i stuknie w sufit głupią głową.

Co może na swój sposób boli
w dwuwymiarowym świecie. Może
błaznowi źle na moim dworze
i wolałby się w innej roli.

Królowa z okna się wychyli,
a błazen z okna skoczy w dół.
Tak każdą czynność podzielili,
ale to nie jest pół na pół.

Ten prostak wziął na siebie gesty,
patos i cały jego bezwstyd,
to wszystko, na co nie mam sił
- koronę, berło, płaszcz królewski.

Będę, ach, lekka w ruchu ramion,
ach, lekka w odwróceniu głowy,
królu, przy naszym pożegnaniu,
królu, na stacji kolejowej.

Królu, to błazen o tej porze,
królu, położy się na torze.

z tomu "Sól", 1962Ryszard Mierzejewski edytował(a) ten post dnia 17.05.11 o godzinie 17:36
Ela Gruszfeld

Ela Gruszfeld Szukam pracy -
handel / marketing /
usługi

Temat: Świat chwiejnych cieni

zburzę ciszę

szkicuję cieniem na ekranie teatr gestów
oddalam wyolbrzymiam
jak chcę i umiem bez słów

przymierze dłoni zawarte ze światłem
mocnej żarówki bez słowa
kołysze imaginację

aktorzy bez woli posłuszni
na polecenie bezszelestnie
schodzą ze sceny

w teatrze cieni
teatralnie
wznoszę dłonie

kapela! tango proszę
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Cień

Wzdłuż parkanu przy ulicy
idzie cień
pochylony drżący słaby chory
czy zmęczony
tego nikt nie wie

Po cóż pytać
kim jest
i czy czegoś potrzebuje

wszak to tylko cień

cień człowieka

18. 05. 2011

z tomiku:
Ryszard Mierzejewski „Zraniony różą”, 2013

https://www.youtube.com/watch?v=Ut-sSgeCZeoTen post został edytowany przez Autora dnia 10.08.20 o godzinie 21:00
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Riina Katajavuori

Cień


Mój brat nie jest podobny do mnie
ja jestem bardziej narwana
umiem lepiej udawać
i dłużej paplać bez sensu
Mojemu bratu wiele rzeczy przypomina mielonkę z puszki:
trawa, gazetowa sieczka i półśrodki

z każdego zdania najpierw wyczytuje
brakujące orzeczenie
a potem dodaje jeszcze dwa
Mój brat pokazał mi tę drogę
a ja ufam mu zawsze
i ponad miarę

z tomu „Kuka puhuu”, 1994

tłum. z fińskiego Łukasz Sommer

wersja oryginalna pt. „Varjo” w temacie
Poezja skandynawska

Wiersz jest też w temacie Rodzeństwo
Ryszard Mierzejewski edytował(a) ten post dnia 08.11.11 o godzinie 12:49
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Gottfried Benn

Cień na murze


Na murze cień gałęzi
poruszanych w południe przez wiatr,
to dosyć ziemi
a co się tyczy oka
dosyć udziału
w tym, co na niebie.

Jak daleko się jeszcze posuniesz? Broń się
przed natarczywością
nowych wrażeń -

leżeć bez słowa,
patrzeć na własne pola,
na całe to lenno,
szczególnie długo
trwać przy maku,
niezapomnianym,
bo dźwigał lato -

gdzie ono się podziało -?

tłum. z niemieckiego Tomasz Ososiński

wersja oryginalna pt. „Ein Schatten an der Mauer”
w temacie A może w języku Goethego?
Ten post został edytowany przez Autora dnia 14.03.14 o godzinie 01:56
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Erich Fried*

Niepalący


Ja nie palę
ale mój cień
pali

Mój cień
wdycha dym
Mój cień
wydycha dym
Mój cień
pachnie popiołem
Ja pachnę
nocą

Ja jestem trzeźwy
ale mój cień
jest już pijany
Mój cień potyka się
gdy ja mam wrażenie
że stąpam pewnie
Mój cień
już mnie widzi podwójnie
Mój cień
upada
i trzeźwieje

przeskakuję go
i przez chwilę
jestem wolny

Ale mój cień
obudzi się rano ziewając
i przeciągnie się
w świetle
będę szedł
zbyt zmęczony
by ziewnąć
i będzie ciemno

tłum. Anna Maja Misiak

*notka o autorze, inne jego wiersze w wersji oryginalnej i linki
do polskich przekładów w temacie A może w języku Goethego?
Ryszard Mierzejewski edytował(a) ten post dnia 11.11.11 o godzinie 08:48
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Gerardo Beltrán*

Krótki pejzaż z cieniami


W mieście, co jeszcze nie ma imienia,
włóczy się cień, imię cienia
wśród imion i cieni się szwenda.

Stare jak zblakła legenda
miasto z kamienia,
z dzikiego wina,
co, gdy się wspina,
w kamień się zmienia.

Miasto ze światła
bez krztyny światła.
Liścia złocistość
mgliście niełatwa.
Tu krzyż na krzyżu
z krzyżem się gmatwa.

W tym mrocznym mieście,
w kamiennej baśni
szukam wciąż cienia
tego imienia,
co mnie objaśni.

z tomu „Breve paisaje con sombras”, 1996

tłum. z hiszpańskiego Leszek Engelking

*notka o autorze, inne jego wiersze w oryginale i linki do polskich
przekładów w temacie Poezja iberyjska i iberoamerykańska

Wiersz jest też w temacie Miasto
Ten post został edytowany przez Autora dnia 14.03.14 o godzinie 02:09
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Robert Lowell*

Cień


Muszę się zapożyczyć u Walta Whitmana, by wysławić tę noc,
która dwa razy budzi mnie z uśmiechem, w niepojętej pełni zdrowia,
dwa razy delikatnie przywołuje mnie do świata.
Pochwalony niech będzie sen i jedyny bóg snu,
Podpatrywacz, Matka,
wściekłe, niestałe Hiobowe JESTEM...
który uśmierza niepewne szmery serca.
A jednak nie robić tam w górze nic, tylko wielbić,
nic nie pojmować prócz niewidzialnej nocy -
na szczęście, narkotyczne
chrześcijańskie niebo nie da się wyśnić ani obsadzić ludźmi.

Gdyby przyśniło mi się piekło
byłoby to jak przeprowadzka
pośród demonów stawiających wiecznie
pytania, co prowokują do myślenia.


Widziałem jak cień kruka,
znak wróżebny Rzymu,
przecina moją drżącą rękę,
zagadka do odczytania nawet dla nas,
bazgroły kruczych łapek -
gdy byłem z przyjacielem,
nie pamiętałem nawet, że mam ręce.

Mężczyzna bez żony
jest jak żółw bez skorupy -

w tym zatrzymanym czasie, w tej tasiemcowej chwili,
w tej zatrzymanej chwili, czekam na twój telefon -

A jednak dzień jest zbyt złoty, żeby spać,
ruch na ulicy nazbyt nieprzerwany...
brzdęk-brzdęk gra ołowiany bas Zakładu -
tamte spłowiałe hierarchie,
w nieustającym ruchu jak biała obsługa szpitala,
ze swym jedynym celem umocnienia chorych.

z tomu „Day by Day”, 1977

tłum. Piotr Sommer

*notka o autorze, inne jego wiersze w oryginale i linki
do polskich przekładów w temacie Poezja anglojęzyczna
Ryszard Mierzejewski edytował(a) ten post dnia 21.07.11 o godzinie 12:35
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Pierre Reverdy*

Cień


Mężczyzna
A jestem nim ja
Na ścianie
Nieruchomieje profil
sylwetka z odciętą głową
Drzwi przecinają słowo
ciało
twoją twarz zniekształconą
Smutna nowina
Łza w twojej źrenicy
Trochę wody
Ach! Twoje czoło schowane pod kapeluszem
jest jak twoje serce
Błysk
Perła na opuszkach palców
Słowo odpoczywa łagodnie jak ptak
Na wargach
Zaczepiony
Zagubiony
Zwiesza się owoc
Twoja ręka zerwała go bezwiednie
Krople ciepłej krwi
Wsiąkają łagodnie w noc
Ten mężczyzna wciąż jeszcze nie śpi

Podróżny i jego cień

Było tak gorąco, że zrzucał z siebie jedną po drugiej wszystkie części garderoby. Rozwieszał je na krzakach. I był już zupełnie nagi, kiedy zbliżał się do miasta. Ogarnął go wielki wstyd, który nie pozwalał mu tam wejść. Czy będąc nagi nie ściągnąłby na siebie ludzkich spojrzeń?
Okrążył więc miasto i dostał się do niego bramą po przeciwnej stronie. Zajął miejsce swojego cienia, który osłaniał go idąc przed nim.

tłum. z francuskiego Julia Hartwig

*notka o autorze, inne jego wiersze w oryginale i linki do polskich przekładów
w temacie W języku Baudelaire'a
Ten post został edytowany przez Autora dnia 14.03.14 o godzinie 02:14
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Corrado Calabrò

Krótkie kroki


Trochę krótsze stawiam kroki.

Słońce słodko grzeje w plecy
cień się wydłuża na ziemi.

Wróbel podskakuje na gałęzi
Cień pokornie toruje drogę;
lecz nie tobie, dziecino, podaje rękę.

z tomu „Una vita per il suo verso.
Poesie (1960-2002)”, 2002

tłum. z włoskiego Leszek Kazana

wersja oryginalna pt. „Piccoli passi”
w temacie W języku Dantego

Wiersz jest też w temacie Nogi, stopy
i wszystko to, do czego służą
Ryszard Mierzejewski edytował(a) ten post dnia 13.10.11 o godzinie 14:57
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Viola Fischerová

* * *


Za chwilę wyjdę z cienia kasztanów
i ptasiego śpiewu
pójdę nagrzanym asfaltem
w dół do zakrętu

skąd się zobaczę
jak patrzę w cieniu kasztanów
na siebie idącą w kapeluszu
po czarnym asfalcie

skąd widzę siebie
jak tuż za zakrętem
znikam sobie na zawsze
z oczu

z tomu „Divoká dráha domovů”, 1998

tłum. z czeskiego Dorota Dobrew

*notka o autorce, inne jej wiersze w wersji oryginalnej i linki
do polskich przekładów w temacie Poezja czeska i słowacka
Kacper Potocki

Kacper Potocki specjalista od psiej
dietetyki

Temat: Świat chwiejnych cieni

"Zjawa nad lasem"

Nad lasem wieczornym, stygnącym lasem,
unosi, pachnieje, powietrze ugina,
rosy dotykiem i liści drzew sina -
zjawa – co dymem z ogniska jest czasem.

Oblizuje pnie z coraz strony innej,
mało bacząc dnu leśnego przestworu,
zatraceniu legła wbrew chichotu z dołu,
dusząc dlań, mącąc oczy im bezsilne.

Radują się w dole, mimo góry – stale,
tym, co czyni tamta – wcale przejmują.
Dzban z kielichem, bęc – dudni zatwardziale,
objęli się czule wespół gwarując.

Znad ognia języków uleciały skry,
zapomną się, mogą – dotyk im tak miły.
Każdym poruszeniem zjawę osłabiły,
z uciętym ogonem wtopiły we mgły.

Dobita uleci do rana wygaśnie.
Uśnięci wśród liści zapadną opaśnie.
Bez siebie nie mogąc, nie mogąc tak być.
Dla siebie nie pragnąć, inaczej tak żyć.

Temat: Świat chwiejnych cieni

Ciężko mi się pętać pod nogami takich tuzów jak Tuwim, Tetmajer, Apollinaire i Baczyński, tym bardziej, że to moj jak dotąd jedyny erotyk:

"mój cień"

mój cień
sługa przyboczny
stempel nocy
wypalony w słońcu
drwi ze mnie

wpełza
na biodra obcych kobiet
dotyka znienacka ich piersi
głaszcze włosy całuje
w oczy i w usta

a one siedzą
w kawiarnianych ogródkach
jak gdyby nigdy nic
śmieją się
rozmawiają

mój cień
wtapia się powoli
w czerwcowy mrok Ta wypowiedź została przeniesiona dnia 16.11.2013 o godzinie 23:10 z tematu "Erotyka"
Ryszard Mierzejewski

Ryszard Mierzejewski poeta, tłumacz,
krytyk literacki i
wydawca; wolny ptak

Temat: Świat chwiejnych cieni

Anna de Noailles

Idziesz, ty którego widzę


Idziesz, ty którego widzę, mój cieniu, o, mój jak ja-sama,
Szukając, czy jest jakieś szczęście wyczerpujące i cudowne,
Ale nadzieja chwiejna, powietrze znużone, życie zalęknione,
Idziesz, wciąż bardziej kochany, niż ta, która ciebie nie kocha.

Bardziej kochany, a przynajmniej bardziej kochany zachłannie,
Aniżeli te bardziej nieuchronne i wojownicze zmartwienia,
Męczące już jest patrzenie na wszystkie ustępstwa i zaprzestania,
Znów krzyżujesz ręce na swym sercu, które jest wciąż zamknięte.

Samotny i płaczący obok twojej duszy wyniosłej,
Cierpisz ból, który nie ma sobie równego,
Dla podskoków, dla dobrego i dla złego,
Złośliwej gry, rozpalonej i niebezpiecznej.

Każdego dzień w całości jest przez ciebie zapomniany
Z niepotrzebnego wysiłku, który dech zapiera w piersi,
Jednak nie będziesz miał ze swojego bólu przyjemności,
Krążący demonie, którego los został złamany.

Mając mniej radości, niż uczuć, co są zazdrosne,
W zachrypnięte sezony będziesz Miłość śpiewał,
Może również on będzie ci odpowiadał,
Ten, który nie wie, co jest w życiu najlepsze.

z tomu „L'Ombre des jours”, 1902

tłum. z francuskiego Ryszard Mierzejewski

Wersja oryginalna pt. „Tu vas, toi que je vois”
w temacie W języku Baudelaire'a
Ten post został edytowany przez Autora dnia 01.01.16 o godzinie 18:38

Następna dyskusja:

Mój świat




Wyślij zaproszenie do